ชนเผ่ากะเหรี่ยง หรือ ปกาเกอะญอ
ชนเผ่ากะเหรี่ยง หรือ ปกาเกอะญอ กะเหรี่ยงเป็นชนเผ่าที่จัดได้ว่ามีหลายเชื้อสาย หลายภาษา มีการเชื่อในศาสนาที่แตกต่าง แม้กระนั้นกะเหรี่ยงเริ่มแรกจะเชื่อถือผี เชื่อเรื่องต้นไม้ป่าใหญ่ วันหลังหันมาเชื่อถือพุทธ คริสต์ ฯลฯ กะเหรี่ยง มีภูมิลำเนาตั้งอยู่ที่ประเทศพม่า แต่ว่าภายหลังถูกรุกรานจากการศึก ก็เลยมีกะเหรี่ยงที่ย้ายถิ่นเข้ามาอาศัยอยู่เมืองไทย แบ่งออกได้เป็น 4 จำพวก แบ่งได้กลุ่มย่อย กะเหรี่ยงสะกอ หรือที่เรียกนามตนเองว่า ปากะญอ หมายคือคน หรือมนุษย์นั้นเอง กะเหรี่ยงสะกอเป็นกรุ๊ปที่มีเยอะมากที่สุด มีภาษาสุภาพเป็นของตัวเอง โดยมีมิชชั่นเป็นคนคิดค้นปรับเปลี่ยนมาจากตัวอักษรประเทศพม่า ผสมภาษาโรมัน กลุ่มนี้หันมาเชื่อในศาสนาคริสต์เป็นส่วนมาก กะเหรี่ยงโปร์นั้นเป็นกรุ๊ปที่ค่อนข้างจะครัดเคร่งในจารีตประเพณี อาศัยอยู่มากมายที่อำเภอแม่สะเรียง จังหวัดแม่ฮ่องสอน อำเภออมก๋อย จังหวัดเชียงใหม่ แล้วก็แถบตะวันตกของเมืองไทย เป็น กะเหรี่ยงบเว อาศัยอยู่มากมายที่อำเภอขุนยวม แม่ฮ่องสอน ส่วนปะโอ หรือโคนงสูก็มีอยู่บ้าง แม้กระนั้นเจอน้อยมากในประเทศไทย
ภาษา
กะเหรี่ยงแต่ละเผ่ามีภาษาพูด แล้วก็ภาษาสุภาพเป็นของตัวเอง โดยการดัดแปลงแก้ไขมาจากตัวอักษรประเทศพม่า ผสมอักษรโรมันวิถีชีวิต และก็ลักษณะบ้านช่อง
ลักษณะบ้านเมืองของกะเหรียงวิถีชีวิตด้านอาชีพ
ถืออาชีพที่มีอิสรภาพ กะเหรียงดั้งเดิมโดยมากจะดำรงชีพทำไร่ ทำไร่ทำนา อยู่ตามป่าตามเขา ปลูกผักสวนครัวตามฤดูกาล ส่วนสัตว์เลี้ยงก็จะเลี้ยงไว้เพื่อเป็นของกินมากยิ่งกว่าการขาย ดำเนินชีวิตแบบพึ่งป่าพึ่งน้ำอาศัยอยู่รวมกันเป็นกลุ่มใหญ่
ลักษณะบ้านเรือน
ลักษณะอาคารบ้านเรือนของกะเหรี่ยงนั้นนิยมสร้างเป็นบ้านยกพื้นสูง มีนอกชาน เล็กน้อยก็ตั้งบ้านเรือนบนที่ราบเหมือนกันกับชาวที่ราบทั่วๆไป แม้กระนั้นส่วนใหญ๋แล้วชาวะเหปรี่ยงจะตั้งหลักแหล่งเป็นหลักแหล่งถาวร ไม่ย้ายที่อยู่เสมอๆ คนดอยมีขนบธรรมเนียมที่เกี่ยวพันกับกระบวนการทำพิธีการเลี้ยงผี เส้นไหว้วิญญาณ ด้วยการต้มสุรา ฆ่าไก่ – แกง และก็ผูกมือผู้ร่วมพิธีการด้วยฝ้ายดิบ ซึ่งเกี่ยวกัน ขนบธรรมเนียมอื่นๆเช่น เพศหญิงจะเป็นผู้เลือกคู่ครอบครองเอง เจ้าสาวควรต้องทอเสื้อผ้า กางเกง กระเป๋าไว้ให้เจ้าบ่าว อีกทั้งเจ้าบ่าวเจ้าสาวจะต้องฆ่าหมูฆ่าไก่เพื่อประกอบพิธีบาปบอกต่อผีบรรพบุรุษรวมทั้งเป็นของกินรับรองแขก สมรสแล้วข้างชายจำเป็นต้องมาอยู่บ้านข้างหญิง 1 ฤดูเก็บเกี่ยว ก่อนแยกไปปลูกเรือนใกล้กัน เรื่องราวของการสู่ขอ (เอาะ เฆ) ของกะเหรี่ยง มีลักษณะดังต่อไปนี้เมื่อเป็นที่ยอมรับแล้วว่าหญิงชายรักรู้สึกชื่นชอบกัน บิดามารดารวมทั้งวงศาคณาญาติของข้างหญิงก็จะส่งคนไปพบข้างชาย เพื่อซักถามให้มั่นใจว่าข้างชายรัก แล้วก็ยินดีที่จะสมรสกับข้างหญิงใช่หรือไม่ ถ้าเกิดข้างชายรักชื่นชอบกัน แล้วก็ยอมที่จะสมรสกับข้างหญิง ก็จะมีการนัดแนะวันเวลาจัดงานแต่งงานกันณ ตอนนั้น (ตามหลักจารีตประเพณีกะเหรี่ยงข้างหญิงต้องเป็นข้างไปขอข้างชาย)เมื่อข้างชายตกลงใจว่าจะสมรสกับข้างหญิงและก็นัดวันเวลาสมรสที่แน่ๆแล้วข้างชายก็ส่งเถ้าแก่ไปประกอบพิธีหมั่นหมาย (หนาเตอะ บ๊วย) ข้างหญิงก่อนวันสมรสในพิธีการข้างหญิงจะฆ่าไก่ 2 ตัว ในการู่ทำครัวเพื่อเลี้ยงต้อนรับเถ้าแก่ของ่ข้างชายแล้วก็วันพรุ่งนี้ก็จะนัดแนะวันเวลาท ี่ข้างชายรวมทั้งเพื่อนฝูงๆจะมาหาข้างหญิงเพื่อทำพิธีสมรสต่อไป